پتینه کاری چیست و چه لوازمی برای انجام آن استفاده می‌شوند؟

پتینه کاری یکی از روش‌هایی است که معمولا جایگزین رنگ‌آمیزی و کاغذ دیواری می‌شود و برای تزئین دیوار، سقف و… در دکوراسیون داخلی و نمای بیرونی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. این روش زیبایی مسحور کننده و فوق‌العاده‌ای دارد و جلوه‌ای متفاوت به فضای کار و زندگی می‌بخشد. این هنر با ظاهر آنتیک و قدیمی که قدمتی طولانی دارد، چند سالی است در کشور ما هم مورد استفاده قرار گرفته و به یکی از رشته‌های هنری پرطرفدار در دکوراسیون داخلی تبدیل شده است.

پتینه کاری چیست؟

پتینه یا PATINA یکی از گونه‌های هنر گچ‌بری و پوششی است که روی دیوار و سقف اجرا می‌شود. پتینه در واقع نوعی پوشاننده است که امکان اجرای آن با روش‌های خلاقانه و جذاب وجود دارد. پتینه را می‌توان به صورت سفارشی و سلیقه ای، طبق نظر مشتری به شکل‌های متفاوت انجام داد. پتینه به هنر خلاقانه استفاده از رنگ‌ها نیز گفته می‌شود. در این هنر به رنگ‌ها عمق داده می‌شود تا جلوه‌ای جذاب و متفاوت پیدا کنند.

پتینه در لغت به معنی کهنه کاری و زنگ زدگی است. این اصطلاح به اثر کهنگی و رنگ سبزی که روی انواع فلز مانند مس، سنگ یا چوب ایجاد می‌شود، گفته شده و روی انواع سطوح و اشیا برای انتیک کاری و ایجاد اثر کهنگی و ظاهر قدیمی قابل اجرا است. این روش رنگ آمیزی در ساختمان‌ها، برای نقاشی ساختمان و دکوراسیون داخلی هم انجام می‌شود تا علاوه بر جلوه ظاهری، بافت بخش‌های مختلف نیز تغییری اساسی پیدا کند.

کاربرد پتینه

پتینه هنری برای زیباسازی است. این هنر سبکی متفاوت در دکوراسیون داخلی است که با ایجاد طرحی قدیمی روی سقف یا دیوار، ظاهری نو و جدید به بخش‌های مختلف ساختمان می‌بخشد. در این هنر معمولا از یک رنگ به عنوان رنگ اصلی و پایه و رنگ‌هایی برای برجسته‌سازی استفاده می‌شود. پس زمینه پتینه کاری، با استفاده از رنگ‌هایی مانند رنگ اکریلیک، رنگ پلاستیک، رنگ روغنی و… انجام می‌شود. بعد از اینکه پس‌زمینه با رنگ مورد نظر آماده شد، طرح مورد نظر به صورت برجسته یا تخت روی آن اجرا می‌شود. پتینه ساختمان و دیوارها براساس سبک و نحوه اجرا به دو دسته کلاسیک و مدرن تقسیم می‌شود که جزئیات هر یک عبارتند از:

پتینه به شیوه کلاسیک

همان‌طور که گفته شد، پتینه سلیقه‌ای است و مطابق خواست و سلیقه مشتری این امکان وجود دارد که آن را به شیوه‌های مختلف انجام داد اما دو شیوه کلی انجام این کار، پتینه کلاسیک و مدرن هستند. پتینه کلاسیک مناسب افرادی است که به دکورهای آنتیک و قدیمی علاقه دارند و این سبک را بیشتر از طراحی‌های مدرن می‌پسندند. در این شیوه با کهنه جلوه دادن لوازم، ظاهر خانه و وسایل را آنتیک و قدیمی می‌کنند.

پتینه به شیوه کلاسیک را می‌توان روی انواع سطوح ناهموار و هموار اجرا کرد. البته در سطح‌های ناهموار و در سطوحی مانند لوازم چوبی، سفالی و… از روغنی مخصوص استفاده می‌شود که فرآیند انجام آن در اصطلاح شاپان کاری نامیده می‌شود. این روش بسیار محبوب است و با انجام آن می‌توان تغییری جذاب روی دکوراسیون و لوازم منزل ایجاد کرد.

پتینه به شیوه مدرن

پتینه به شیوه مدرن اما با سبکی کاملا متفاوت با پتینه کلاسیک انجام می‌شود. در این شیوه طرح‌های جدید با روش پتینه ترکیب شده و طرح‌هایی فوق‌العاده جذاب با تاثیر بالا بر بیننده ایجاد می‌شوند. در طراحی پتینه به شیوه مدرن الگوی پوششی شامل طرح‌های جذاب مانند ابروبادی، آسمان، طبیعت، طرح فرشته و… است. با استفاده از پتینه و تکنیک‌های خاص رنگ‌آمیزی همچنین می‌توان طرح چوب، پوشش‌های نقره‌ای و… را روی سطوح ایجاد کرد.   

یکی از نکات مثبت در مورد این شیوه پتینه کاری، امکان اجرای آن روی هر نوع سطحی است. از وسایل تولید شده از چوب خانه گرفته تا انواع دیوار گچی، کاغذ دیواری، کناف و رنگ خورده می‌توان با این شیوه رنگ‌آمیزی و طراحی کرد. شیوه مدرن پتینه همچنین برای ترمیم و مرمت دیوارهایی که در اثر نم و خیس‌خوردگی دچار زردی و تغییر رنگ شده‌اند هم روشی بسیار مناسب و کاربردی است.

مواد و لوازم مورد نیاز انجام پتینه

به منظور اجرای پتینه روی دیوار یا سقف نیاز به ابزارها و لوازم مختلفی است که از جمله آن‌ها می‌توان به قلم مو، برس نقاشی، غلتک، سینی رنگ، انواع کاردک، سنباده، لیسه و… اشاره کرد. البته بسته به مدرن یا کلاسیک بودن شیوه انجام پتینه گاهی به وسایل و ابزارهای دیگری هم نیاز است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انواع مختلف رنگ‌ها مانند رنگ روغن، رنگ آکریلیک، مولتی کالر و…
• پرایمر
• چسب چوب
• شابلون
• گچ، بتونه و پودر مل
• روغن الیف
• روغن شاپان
• پلاستر
• مواد مات کننده یا روشن کننده
• ورق طلا، نقره، مس و….

مزایای پتینه کاری

مزایای پتینه نسبت به دیگر روش‌های تزئین دکوراسیون داخلی مانند رنگ روغن، رنگ‌های گچی و حتی کاغذ دیواری بسیار بیشتر است. این روش دوام و ماندگاری بالاتری نسبت به دیگر روش‌های تزئین دکوراسیون دارد. به علاوه هزینه در بیشتر موارد مقرون به صرفه‌تر از دیگر روش‌ها خواهد بود. از دیگر مزایای پتینه نسبت به روش‌های دیگر می‌توان به امکان اجرای آن روی تمام سطوح اشاره کرد. حتی در سطوحی که امکان استفاده از رنگ، بلکا، الیاف و کاغذ دیواری روی آن‌ها وجود نداشته باشد هم پتینه قابل اجرا است. پتینه کاری حتی در سطوح منحنی هم قابل انجام است.

دیگر مزیت پتینه، عدم نیاز به داشتن طرح و الگوی خاص برای انجام آن است. البته با استفاده از این روش هم می‌توان طرح‌های هنرمندانه ایجاد کرد اما برای ایجاد طرح‌های انتزاعی انتخاب مناسب‌تری‌ است. حالت و بافت پتینه به گونه‌ای است که دیرتر از دیگر متریال پوششی دیوار و سقف کثیف می‌شود، قابل شستشو است و در کوتاه‌ترین زمان اجرا می‌شود. به علاوه پتینه را می‌توان روی انواع سطوح دارای ایراد، ترک‌دار و… نیز ایجاد کرد.

پتینه در چه مکان‌هایی استفاده می‌شود؟

پتینه یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای پوششی است. انواع مختلف این هنر شامل طرح‌های سه‌بعدی، مات و دیگر حالت‌ها را می‌توان روی سطوح مختلف اجرا کرد. یکی از سطوحی که پوشش پتینه روی آن قابل اجرا است، سطوح چوبی هستند. پتینه روی چوب معمولا زمانی استفاده می‌شود که هدف ایجاد چند لایه رنگی مختلف روی سطوح چوبی باشد. هر وسیله یا سطحی که از جنس چوب باشد را می‌توان با تکنیک پتینه طراحی کرد. البته بهترین نوع چوب برای اجرای پتینه چوب نئوپان است.

پتینه روی سطوح شیشه‌ای هم قابل اجرا است. چه یک ظرف شیشه‌ای و چه دیواری که شیشه‌ای باشد را می‌توان با استفاده از پتینه طراحی کرد. ترکیب پتینه با ورق طلا روی سطوح شیشه‌ای ظاهری لاکچری و فوق العاده زیبا ایجاد می‌کند. پتینه در سطوح سفالی هم قابل اجرا است. سطوح سفالی صاف یا ناهموار را می‌توان با استفاده از پتینه به شکلی جذاب طراحی کرد. برای پتینه روی سفال از رنگ‌های روغنی، چسب چوب، پودر مل و…. استفاده می‌شود. هر کدام از سطوحی که پتینه روی آن‌ها ایجاد می‌شود، نیاز به ابزاری به خصوص دارند.

طرح‌های قابل اجرا با پتینه چیست؟

تکنیک پتینه کاری برای هر نوع طرحی قابل استفاده است. این تکنیک را می‌توان با طرح‌های قدیمی و آنتیک، به صورت کلاسیک اجرا کرد با کمی خلاقیت و ایجاد طرح‌های انتزاعی آن را به سبک جذاب مدرن اجرا کرد. پتینه همچنین به صورت سلیقه‌ای هم قابل انجام است. گروه‌های فعال در این زمینه با استفاده از ذوق و سلیقه خود و با در نظر گرفتن خواسته کارفرما انواع طرح‌های پتینه را روی سطوح چوب، سیمان، سفال، سنگ و… ایجاد می‌کنند.

روش‌های پتینه دیوار و سقف

پتینه سقف و دیوارها به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود. دو روش رایج انجام پتینه، اجرای این کار با اسفنج و پارچه است. در ادامه به توضیح هر کدام از این روش‌ها می‌پردازیم.

پتینه با اسفنج

برای پتینه با اسفنج ابتدا باید سطح زیر کار یا پس زمینه را به طور کامل رنگ آمیزی کرد. انتخاب رنگ برای پس زمینه در روش پتینه با اسفنج به سلیقه کارفرما بستگی دارد اما بهتر این است که رنگ انتخابی برای پس زمینه با رنگ پتینه‌ها متفاوت باشند. بعد از اینکه رنگ پس زمینه به طور کامل خشک شد باید رنگ مخصوص پتینه را با استفاده از یک اسفنج و به صورت ضربه‌ای، روی دیوار پیاده کرد. در این روش بهتر است یک تکه کاغذ نزدیک شما باشد تا رنگ اضافه اسفنج را قبل از هر بار زدن آن روی دیوار بگیرید.

پتینه با پارچه

یکی دیگر از تکنیک‌های انجام پتینه روی دیوار و سقف، پتینه کاری با کمک پارچه است. برای اجرای این روش به یک تکه پارچه کهنه نیاز است. برای رنگ کردن دیوار باید این پارچه‌ها را گلوله کنید و به رنگ آغشته کنید و سپس گلوله‌های پارچه را به صورت ضربه‌ای روی دیوار بزنید. هر چقدر این کار ناخودآگاه‌تر و به صورت رندم انجام شود طرحی ایجاد شده زیباتر خواهد بود. اگر پارچه شما بیش از اندازه خیس شد و ایستایی خود را از دست داد، یک تکه پارچه جدید بردارید تا طرح یکنواخت و زیبا باشد.

راه راه کردن دیوار با پتینه

یکی دیگر از روش‌های اجرای پتینه، راه راه کردن دیوارها با کمک این تکنیک است. برای انجام این کار نیاز به نوار چسب، اسفنج یا پارچه، آب و رنگ است. در مرحله اول باید زیرسازی دیوار را انجام داد و رنگ پس زمینه را اجرا کرد. بعد از اینکه پس‌زمینه به طور کامل آماده شد باید یک نوار چسب به صورت عمودی یا افقی بسته به طرح مورد نظر، وسط دیوار چسباند. سپس به موازات ان نوارهایی هم اندازه در کل دیوار چسباند. در مرحله بعد باید فاصله بین نوارها را با تکنیک اسفنج یا پارچه با کمک ضربان منظم رنگ‌آمیزی کرد. در این روش انتخاب رنگ مناسب اهمیت زیادی دارد. رنگ هم از نظر کیفیت و هم از نظر تناسب باید مناسب باشد.

رنگ برداری

یکی دیگر از تکنیک‌هایی که برای پتینه استفاده می‌شود، رنگ برداری است. در این روش که برای کهنه نشان دادن دیوار استفاده می‌شود، دیواری سالم و رنگ نخورده را با ابزارهایی مانند دریل، کاردک و… زخمی می‌کنند و رنگ‌ در بخش‌هایی از آن را بر‌می‌دارند. این روش برای دیوارهایی مناسب است که رنگ آن‌ها ثابت شده یا مدت زمان زیادی از رنگ آمیزی دیوار می‌گذرد و امکان پاک کردن رنگ با آب و… وجود ندارد. البته تکنیک پتینه کاری با رنگ برداری روی دیوارهای تازه رنگ خورده هم قابل اجرا است. برای این دیوارها به خصوص اگر رنگ حلال در آب باشد، کافی است یک پارچه را با آب خیس کرد و روی نقاط مورد نظر کشید.

نکات مهم در اجرای پتینه

در استفاده از روش پتینه برای تزئین دیوار، سقف و…  باید به چه نکته مهم توجه داشت که عبارتند از:

• بیشتر رنگ‌های پتینه قابل حل در آب هستند، بنابراین باید از خیس شدن آن‌ها جلوگیری کرد.
• کیفیت رنگ پتینه تاثیر زیادی در جلوه و ماندگاری آن دارد، برای مثال رنگ‌های ایتالیایی بهترین و با کیفیت‌ترین نوع رنگ‌های پتینه هستند.
• این کار کاملا تخصصی است و برای اجرای زیبای آن باید توسط متخصصان انجام شود.
• اگر طرح و ایده‌ای برای اجرای پتینه در اختیار ندارید بهتر است با مشاهده آلبوم پتینه کاری طراح، طرح‌های مورد نظر خود را انتخاب کنید.

قیمت پتینه کاری روی دیوار و سقف

قیمت پتینه روی دیوار، سقف و هر فضایی بسته به عواملی مانند متراژ، سختی و میزان کار، متد و روش انتخابی برای اجرای پتینه، نیاز یا عدم نیاز به زیرکاری و زیرسازی و… متفاوت است. این هنر جزو هنرهای درآمدزا هم محسوب می‌شود و با توجه به اینکه بازاری پر رونق دارد، به راحتی می‌توان در آن کسب درآمد کرد. کافی است روش اجرای پتینه را در دوره‌های تخصصی آموزش دیده و با تکرار و تمرین، مهارت کسب کنید و وارد بازار کار حرفه‌ای شوید.